"Güvenme, doğrula" (Trust, but verify) Prensibi

"Güvenme, doğrula" (Trust, but verify) prensibi, blockchain ve Web3 teknolojilerinin temel felsefelerinden biridir. Bu prensip, güven gerektiren sistemleri minimize ederek, matematiksel ve kriptografik doğrulama mekanizmalarına dayanan bir yapı oluşturmayı hedefler. İşte bu prensibin dayandığı felsefe ve teknolojik temeller:

1. Felsefi Temeller:

a) Şüphecilik: Sistemin güvenilirliğini sorgulama ve sürekli doğrulama ihtiyacı.

b) Şeffaflık: Tüm işlemlerin ve süreçlerin açık ve görünür olması.

c) Bireysel Sorumluluk: Kullanıcıların kendi verilerini ve işlemlerini kontrol etme sorumluluğu.

d) Dağıtık Güven: Tek bir merkezi otoriteye güvenmek yerine, ağın tamamına dağıtılmış bir güven modeli.

2. Teknolojik Temeller:

a) Kriptografi:

• Asimetrik Şifreleme: Public ve private key kullanımı.
• Hash Fonksiyonları: Verilerin bütünlüğünü koruma ve doğrulama.

b) Konsensüs Mekanizmaları:

• Proof of Work (PoW)
• Proof of Stake (PoS)
• Diğer konsensüs algoritmaları

c) Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT):

• Blockchain: Her işlemin şeffaf ve değiştirilemez şekilde kaydedilmesi.

d) Akıllı Kontratlar:

• Otomatik ve şeffaf işlem yürütme.

e) Zero-Knowledge Proofs:

• Bilgiyi açıklamadan doğrulama yapabilme.

Bu prensibin pratik uygulamasını bir metaforla açıklarsak;

"Güvenme, Doğrula" Prensibi: 

Şeffaf Cam Küplerden Oluşan Şehir

"Güvenme, doğrula" prensibini, tamamen şeffaf cam küplerden oluşan bir şehir olarak hayal edin:

1. Şeffaf Cam Küpler (Blockchain Blokları): Her işlem, herkes tarafından görülebilen şeffaf cam küplere kaydedilir. Bu küpler, birbirine zincirlenmiş şekilde şehri oluşturur.
2. Holografik İmzalar (Dijital İmzalar): Her küpün üzerinde, içindeki bilgileri onaylayan benzersiz holografik imzalar vardır. Bu imzalar, küpün içeriğinin kim tarafından onaylandığını gösterir.
3. Küp Kopyaları (Dağıtık Ağ): Şehirdeki her birey, tüm küplerin birer kopyasını elinde tutar. Böylece herkes, her an tüm kayıtları kontrol edebilir.
4. Matematik Büyücüleri (Madenciler/Validatörler): Şehirde dolaşan matematik büyücüleri, sürekli olarak yeni küpleri ve imzaları kontrol eder. Eğer bir küp veya imza hatalıysa, hemen tespit edilir.
5. Sihirli Gözlükler (Doğrulama Araçları): Her şehir sakini, elindeki sihirli gözlüklerle küpleri ve imzaları kendisi de kontrol edebilir. Bu gözlükler, karmaşık matematiksel işlemleri basit görsel kontrollerle yapılabilir hale getirir.
6. Otomatik Sözleşme Küpleri (Akıllı Kontratlar): Bazı küpler, belirli koşullar gerçekleştiğinde otomatik olarak yeni küpler oluşturur. Bu küpler, kendi kendine çalışan, şeffaf sözleşmeler gibidir.
7. Şifreleme Perdeleri (Zero-Knowledge Proofs): Bazı küpler, içlerindeki bilgileri tam olarak göstermeden, doğru olduklarını kanıtlayabilen sihirli perdelerle kaplıdır.

Bu şehirde yaşayan herkes, tüm işlemleri görebilir ve doğrulayabilir, ancak kimse tek başına sistemi manipüle edemez. 

Güven, şeffaflık ve matematiksel doğrulama üzerine kurulu bu sistem, "güvenme, doğrula" prensibinin somut bir örneğidir.

Bu metafor, "güvenme, doğrula" prensibinin temel özelliklerini görselleştirmeye çalışıyor:

1. Şeffaflık: Tüm işlemler herkes tarafından görülebilir.
2. Doğrulanabilirlik: Herkes, her an tüm kayıtları kontrol edebilir.
3. Dağıtık Yapı: Bilgiler tek bir merkezde değil, tüm ağa dağıtılmış durumda.
4. Kriptografik Güvenlik: Matematiksel işlemler ve imzalar, sistemin güvenliğini sağlar.
5. Otomasyon: Akıllı kontratlar, belirli işlemleri otomatik olarak gerçekleştirir.
6. Gizlilik ve Şeffaflık Dengesi: Zero-knowledge proofs gibi teknolojiler, gizlilik gerektiren durumları da ele alır.

Bu prensip, blockchain ve Web3 teknolojilerinin güvenilirliğini sağlarken, aynı zamanda kullanıcılara kendi verilerini ve işlemlerini kontrol etme gücü verir. Böylece, merkezi otoritelere olan bağımlılık azalırken, şeffaflık ve güvenilirlik artar. 

Metafor de sci-fi filmlerden alıntıdır:)